Geluk, zo toont onderzoek, is ons belangrijkste levensdoel. Een groot deel van ons leven besteden we op en aan ons werk. Dan kunnen we daarmee maar beter zo gelukkig mogelijk zijn. Volgens sociaal psycholoog en geluksexpert Michiel Hobbelt kent ons werkgeluk 5 pijlers. Aan jou de vraag: hoe gelukkig ben jij?
Hieronder vind je het hoofdstuk ‘Ben jij wel gelukkig? Subjectief welzijn’ uit ‘Ik ben Erica’.
Professor Ed Diener, alias Dr. Happiness, doet al meer dan 30 jaar onderzoek naar subjectief welzijn. Subjectief welzijn, oftewel geluk, betreft de mate waarin mensen, naar eigen beoordeling, tevreden zijn met hun kwaliteit van leven; als momentopname of over een langere termijn. Deze beoordeling gaat onder meer over betekenisgeving en tevredenheid, maar ook over humeur en directe emotionele reacties. Een van zijn onderzoeken voerde hij uit onder tienduizend proefpersonen in 48 landen. En wat bleek? Geluk is het belangrijkste levensdoel van mensen wereldwijd.
Geluk is misschien ons belangrijkste levensdoel, maar in hoeverre zijn we in staat dit doel na te streven of te realiseren?
Het leven geeft lang niet iedereen een gelijke start. We zijn niet allemaal even rijk of gezond en soms heeft de een nu eenmaal meer pech dan de ander, toch? Daarbij komt dat 50% van ons geluksgevoel vast ligt in onze genen. Onderzoeken onder een- en twee-eiige tweelingen heeft dit aangetoond. Endorfine, dopamine, serotonine, oxytocine, adrenaline, gamma-aminoboterzuur en anandamide, bijvoorbeeld, zijn ongelijk tussen de individuen verdeeld en samen met andere stoffen en factoren heel bepalend voor hoe we ons voelen.
Als 50% vastligt, kunnen we dan tenminste voor de andere helft ons belangrijkste levensdoel wel zelf realiseren? Ja, maar beperkt.
10% van ons geluksgevoel hangt samen met onze leefomstandigheden.
Of we rijk of arm zijn, gezond of ongezond, mooi of lelijk bepaalt dus voor een relatief klein gedeelte hoe we ons voelen. Win de jackpot en je bent even superblij en gelukkig, maar na die gelukspiek daal je weer af richting je gemiddelde. Het échte verschil moet komen uit de resterende 40%. Dat deel van je geluksgevoel kun je namelijk wel degelijk met bewust gedrag bepalen. Je kunt ervoor kiezen om gelukkig te zijn of niet. En als je er niet voor kiest, dan laat je jezelf daarin door anderen en omstandigheden beïnvloeden, wat ook een keuze is.
Geluk is dus maakbaar – maar met mate.
En die maakbaarheid geldt vooral de meer welvarende delen van de wereld. Wie dagelijks onder druk staat van slechte leefomstandigheden en daarin machteloos is, zal ook met bewust gedrag minder zijn geluksgevoel kunnen beïnvloeden dan wij, fortuinlijke westerlingen. Oorlog, honger, ziekte zullen chemische niveaus doen schommelen en genetisch van invloed zijn.
10% van ons geluksgevoel hangt samen met onze leefomstandigheden. 40% is afhankelijk van ons bewuste, gelukgerichte gedrag. Een groot deel van onze tijd besteden we aan werk en werk bepaalt grotendeels onze leefomstandigheden.
Michiel Hobbelt, sociaal psycholoog en geluksexpert, richt zich specifiek op (het bevorderen van) werkgeluk. Op basis van de Self-Determination Theory en theorieën van intrinsieke motivatie ontwikkelde hij een model voor het meten en bevorderen hiervan. Volgens de Self-Determination Theory zijn er 3 universele psychologisch aangeboren behoeften: autonomie, competentie en verbondenheid.
Deze 3 maken mensen gemotiveerd, productief en gelukkig. Autonomie, persoonlijke ontwikkeling en zingeving stimuleren de intrinsieke motivatie. Die is van belang bij creatief, empathisch en niet-routinematig werk.
Het model van Hobbelt bestaat uit 5 pijlers, die samen het ervaren van werkgeluk bepalen:
- Autonomie betekent handelen naar eigen keuze en verhoogt de intrinsieke motivatie. Je kiest zelf wat je doet, in hoeveel tijd, hoe en met wie.
- Persoonlijke groei verhoogt je productiviteit en voldoening. Wel eens ‘in the flow’ geweest, waarbij de tijd lijkt te verdwijnen en alles vanzelf gaat? Dat is de beste fase voor persoonlijke groei. Zo’n flow-vriendelijke omgeving is te creëren, bijvoorbeeld door het faciliteren van zelfgekozen doelen en het geven van de ruimte om deze te verwezenlijken.
- Zingeving maakt enorm productief, want een hoger doel is motiverend en stimulerend. Het geeft betekenis aan je activiteiten en maakt problemen tot hobbeltjes op de weg.
- Relaties maken mensen gelukkig en gelukkige mensen hebben meer relaties. Ze zijn belangrijk voor ons werk en zelfs het belangrijkste voor ons werkgeluk.
- Vitaliteit geeft energie en veerkracht. Vooral die mentale veerkracht is van belang in veranderende situaties. Je bent minder snel uit het veld geslagen en voelt je over het algemeen gelukkiger.
Gelukstheorieën vinden steeds meer hun weg naar de werkpraktijk.
Steeds meer organisaties zijn gestoeld op creatief en niet-routinematig werk. Ze zijn gebaat bij intrinsiek gemotiveerde medewerkers. Het belangrijkste levensdoel van mensen wereldwijd, wordt zo ook een belangrijk, professioneel doel voor leidinggevenden.
Je herinnert je Herzbergs theorie van motiverende en demotiverende factoren, satisfiers en dissatisfiers? Kijk naar de motiverende en demotiverende factoren in je leven en je werk. Heb je passie voor wat je doet, krijg je voldoende erkenning en verantwoordelijkheid en zit het goed met je groei en ontwikkeling? Dan heb je de juiste basis voor geluk en succes. En het geld? Met zoveel motivatie krijg je wat je verdient.
‘Ben jij wel gelukkig? Subjectief welzijn’ is een van de hoofdstukken uit Ik ben Erica. De psychologie van veranderkracht: het zojuist verschenen boek van Jan Kwint en Marian de Joode. In Ik ben Erica nemen zij ons mee op een verkenning van onszelf, de mens. Wat betekent het om mens te zijn? Welke kwaliteiten en beperkingen zijn hier aan verbonden? Meer lezen en meer weten? Bestel het boek. Het wordt zo snel mogelijk toegestuurd.