Blog #3 over Paradoxaal Leiderschap
Ik begin meteen weer met een paradox. In blog 2 kwam de term ‘en/en-denken’ ter sprake. Oftewel: genuanceerd denken. Om zo te kunnen denken, moet je kunnen uitzoomen. Dat is moeilijker dan het lijkt. Om dat te begrijpen, is inzoomen nodig.
Mensen willen tegenstrijdige dingen
Door mezelf in de spiegel aan te kijken, kan ik onderscheid maken tussen mijn kortetermijnimpulsen en mijn langetermijnwaarden. Freud vroeg zich al eens fijntjes af: ‘Was will das Weib?’ Simpel gezegd, mensen willen tegenstrijdige dingen. Zowel bescherming, warmte en veiligheid als nieuwe kicks en stevige seks. Zowel schone lucht als hard rijden in grote auto’s. Zowel de lieve vrede bewaren en gezellig samenwerken, als jezelf profileren en de ander vertellen waar het op staat. Oud nieuws? Zeker, maar nuttig om je dit steeds weer even te herinneren.
Shit, had ik maar…
Wat inzoomen oplevert, kan je helpen om achteraf niet te hoeven bedenken: Shit, ik had wel moeten gaan hardlopen in plaats van appeltaart bij de koffie te nemen. Balen, heb ik me weer laten afpoeieren! Heb ik toch de aap op de schouder genomen in plaats van mezelf assertief op te stellen.
We weten het wel, maar we doen het niet. Als dit zo nu en dan gebeurt, is dat niet direct een probleem. Mensen kunnen heel goed leven en functioneren met tegenstrijdigheden. Als het een patroon wordt, kan het lastig worden en leiden tot hardnekkige malaise voor jezelf of ellende voor anderen.
Ken jezelf
De zieneres uit Delphi wist het al. Boven de tempel stond: ‘Ken jezelf’. Een nuttig advies tegen onheil. Van angstaanvallen tot woede-uitbarstingen, van luiheid tot narcisme en van overmoed en bankroet tot burn-out en depressie. Inzoomen is ontdekken wat je valkuilen zijn. Met de bijvangst dat je de valkuilen van anderen beter herkent.
Deze vaardigheid is zeker voor psychologen handig. Sterker nog: noodzakelijk. Want daarvoor komen mensen bij ons. Soms om ze direct tips en adviezen te geven en als het even kan indirect, door de patronen en mechanismen waar mensen last van hebben, inzichtelijk te maken.
Er is niets tegen het geven van een vis als iemand honger heeft. Klanten leren vissen is vaak nog beter, maar dat gaat beter met een volle maag. Anders wordt het moeilijk om open te staan voor nieuwe ideeën en om te oefenen met nieuw gedrag.
Wat zijn handige manieren om onszelf en anderen te helpen met inzoomen? En om leidinggevenden die bij ons aankloppen, te helpen om tijdig uit- en weer in te zoomen? Naast paradoxaal denken: Metaforen. Stof voor de volgende blog.