Zelfsturende teams
Van zelfsturing naar zelforganisatie: hoe creëer je een succesvol team?

Wat zijn zelfsturende teams?
In een zelfsturend team is een groep medewerkers binnen een organisatie zelf verantwoordelijk voor het realiseren van taken, activiteiten en een doel. Er is geen vaste teamleider en de teamleden hoeven niet eerst afstemming met een leidinggevende te zoeken om tot een resultaat te komen. Het klinkt mooi. Maar werkt het ook? Wat zijn de valkuilen en hoe voorkom je ze?
De meerwaarde van zelfsturende teams voor organisaties
Zelfsturende teams zijn een reactie op traditionele hiërarchische bedrijfsorganisaties, waar talenten van medewerkers vaak onbenut blijven en er nauwelijks op veranderingen wordt ingespeeld. Zelfsturende teams:
- zorgen voor meer flexibiliteit en wendbaarheid binnen een organisatie;
- kunnen sneller en effectiever inspelen op ontwikkelingen;
- zijn slagvaardiger dan taakgeoriënteerde afdelingen;
- kunnen out-of-the-box denken en zijn innovatief;
- besparen tijd en kosten door het ontbreken van managementlagen.
De meerwaarde van zelfsturende teams voor medewerkers
- meer vrijheid en autonomie
- meer eigen verantwoordelijkheid
- meer ontwikkelmogelijkheden
- meer afwisseling in takenpakket, oefenen in nieuwe rollen
- meer motivatie
- meer werkplezier
Wat zijn de valkuilen van een zelfsturend team?
Een zelfsturend team werkt niet altijd. Dit zijn de valkuilen:
Rolverwarring
Teamleden nemen op hun automatische piloot rollen aan waardoor taken dubbel worden gedaan of juist over het hoofd worden gezien. Er ontstaan misverstanden en deadlines worden niet gehaald. Gevolg: afname van het onderlinge vertrouwen, frustratie en stress.
Functievervaging
Door de gezamenlijke verantwoordelijkheid ervaren teamleden een overlap en vaak ook een veelvoud of versnippering van taken. Zaken blijven liggen.
Te veel teamleden
Naarmate een team groter is, blijken zelfsturende teams minder succesvol.
Te veel vrijheid
De onderlinge controle vervalt als er te veel individuele autonomie en vrijheid is. Duidelijk leiderschap is dan een gemis.
Te grote verschillen
Wanneer teamleden persoonlijk te veel van elkaar verschillen, last hebben van prestatiedrift en/of het niet eens kunnen worden door een gebrek aan ervaring, vaardigheden of kennis, ontstaan scheve verhoudingen.
Conflicten
Teamleden kunnen meningsverschillen niet voorleggen aan hun manager. Ze moeten het samen op eigen kracht oplossen. Dat kan leiden tot conflicten.
Verschil zelfsturend en zelforganiserend
Veel organisaties gaan over op zelforganiserende teams. Het verschil met zelfsturing is dat er wel sprake is van een leidinggevende, eventueel roulerend. Deze geeft duidelijkheid over resultaten en rollen. Vervolgens bepalen de teamleden zelf hoe ze het werk uitvoeren om tot de gewenste resultaten te komen. Hoe creëer je een succesvol zelforganiserend team?
Tip 1: Zorg voor duidelijkheid
Bepaal samen wat de meerwaarde van het team binnen de organisatie is. Wat moet het team opleveren? Bekijk daarna welke rollen daarvoor nodig zijn en wie die het beste kunnen vervullen, kijkend naar competenties, persoonlijkheid, kennis en ervaring.
Tip 2: Creëer draagvlak
Zorg dat teamleden zich betrokken voelen bij de organisatie en het team. Maak duidelijk waar het bedrijf naar toegaat en wat de visie is. Alleen dan kan het team ook eigen strategische plannen en doelen maken.
Tip 3: Geef training
Train de teamleden in zelfmanagement. Denk aan communicatievaardigheden, besluitvorming, probleemoplossing en conflicthantering.
Tip 4: Creëer psychologische veiligheid
Het belangrijkste kenmerk van effectieve teams is psychologische veiligheid. Dit betekent dat teamleden inzicht hebben in hun eigen kwaliteiten en valkuilen. Dat ze elkaars talenten en verschillen kennen en erkennen. Er moet ruimte zijn voor feedback, kritiek en het maken van fouten. De teamleider heeft een belangrijke rol bij het ingrijpen bij conflicten en het doorbreken van onwenselijke patronen. Zes tips om psychologische veiligheid te stimuleren »
Tip 5: Geef ruim mandaat
Te veel regels en richtlijnen werken beperkend. Een team moet zelfstandig kunnen werken binnen een ruim mandaat. Wel zijn duidelijke afspraken over de taakverdeling nodig en een helder gedefinieerd eindresultaat met deadline.
Tip 6: Ondersteun op afstand
Ondersteun het team op afstand, draag een grove basisstructuur aan die teamleden zelf verder invullen, geef vertrouwen en houd medewerkers aan afspraken en de plicht tot samenwerking.
Wat kan LTP hierin betekenen?
Met de Persona.fit app van LTP krijgen teamleden snel inzicht krijgen in hun persoonlijke profiel, teamprofiel en de rollen die ze in een team vervullen. Op teamniveau geeft de app weer wat de combinatie van deze profielen betekent voor de teamfocus, teameffectiviteit en teamdynamiek. Persona.fit helpt om een open feedbackcultuur te creëren waarin teamleden samen de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van een zelfsturend team kunnen nemen.
Ook verzorgt LTP trainingen, advies en coaching om tot goed functionerende zelfsturende teams te komen. Wil je hier meer over weten? Vul het contactformulier in aan de rechterkant of neem direct contact op met Sven Prevoo: S.Prevoo@ltp.nl of 06 – 13 17 38 73.