Teams vormen de ruggengraat van succesvolle en toekomstbestendige organisaties. Maar hoe kan het dat je met een team vol competente mensen toch geen vooruitgang boekt? Grote kans dat er een disbalans is in teamrollen.
Problemen bij een disbalans in teamrollen
Als een team met goede mensen niet optimaal functioneert, komt dat vaak doordat er geen goede balans is in teamrollen. Dat kan de volgende problemen veroorzaken:
- ongezonde concurrentie
- verstoring team functioneren
- miscommunicatie, onbegrip en wantrouwen
- chaotische werkstructuur
- weinig inlevingsvermogen en empathie
- verlies gezamenlijk doel
Zorgen voor balans in teamrollen: vijf tips
Het in balans brengen van teamrollen kan alleen als je de oorzaken kunt herleiden. In de praktijk komen wij vaak dezelfde knelpunten tegen. We belichten de belangrijkste vijf en geven je tips hoe je deze zelf aan kunt pakken.
1. Zorg voor verschillende teamrollen voor succesvol samenwerken
In een goed team zijn verschillende teamrollen vertegenwoordigd. Hierbinnen heeft elke teamrol specifieke sterke punten, capaciteiten en vaardigheden. Door de verschillende functies legt het team de focus op het verbeteren van de teamprestaties en het behalen van teamsucces. Disbalans ontstaat als rollen in een team oververtegenwoordigd zijn. Dit kan leiden tot ongezonde concurrentie, omdat de teamleden erkenning missen in hun werk. Ze verliezen hierbij het overkoepelende doel uit het oog.
Ongezonde concurrentie is het meest voorkomende gevolg van disbalans in een team. Toch valt deze concurrentie teamleiders vaak niet op, omdat de teamresultaten wel goed kunnen zijn. Omdat veel rollen identiek zijn, kan er een hoge mate van overeenstemming zijn binnen het team. Dit kan group think veroorzaken en in het uiterste geval leiden tot het fenomeen ‘samen de afgrond in’. Bovendien loopt bij vernieuwing en innovatie een team met te weinig verschillende teamrollen vast, omdat de leden niet meer zelf een kritische en onafhankelijke houding aannemen.
2. Zorg voor voldoende persoonlijke raakvlakken binnen een team voor goede communicatie
Zorg voor een team dat op persoonlijk vlak samengaat. Dit gaat dus om de sociale rollen binnen het team. Dit type teamrollen moet onderling raakvlakken hebben. Zo ontstaat er binnen een team eerder wederzijds begrip. Teamleden die weinig raakvlakken hebben, kunnen zich maar moeilijk in anderen inleven. Of ze zijn ervan overtuigd dat wat anderen doen, niet goed genoeg is (het ‘wat doe jij nou-principe’). In deze situatie is het belangrijk om te kijken waar er miscommunicatie is. Vervolgens kunnen teamleiders manieren bedenken om de onderlinge communicatie te verbeteren.
3. Zorg voor goede onderlinge afstemming en psychologische veiligheid
De succesfactor van effectieve teams is afstemming: het begrijpen van wat er moet gebeuren en het laten zien van gedrag dat daarbij past. Voor teamsucces is helderheid over een gezamenlijk doel de belangrijkste voorwaarde. Succesvolle teams beschikken daarbij over het vermogen om snel bij te sturen en fouten te minimaliseren. Kleine problemen worden meteen geadresseerd en groeien niet uit tot wezenlijke issues die het teamfunctioneren verstoren. Voeren teamleden complexe taken uit en zijn zij daarin afhankelijk van elkaar, dan kan het zonder een goede afstemming behoorlijk chaotisch worden. Daarnaast worden ‘digitale leiders’ als specifieke teamrol steeds belangrijker.
Deze gezamenlijke dynamiek leidt tot psychologische vrijheid. Dat wil zeggen: collega’s durven zich naar elkaar zonder schroom te uiten en kunnen zichzelf zijn. Dat heeft veel voordelen. Gedeelde inzichten zijn nodig voor evenwicht binnen een team. Het is belangrijk dat de teamleden elkaar goed leren kennen: teamleden moeten elkaars teamrol, teamdoelen en omgeving begrijpen. Alleen dan kunnen zij inschatten of ze hun aanpak of gedrag iets moeten aanpassen en ontdekken welke hulp hun teamgenoten kunnen gebruiken.
4. Hanteer effectieve groepsnormen
Goed presterende teams hebben vaak effectieve groepsnormen. Sociologen en psychologen gebruiken de term groepsnorm om te verwijzen naar gedragsnormen, tradities en ongeschreven regels, die we hanteren wanneer we samenwerken in een groep. Twee voorbeelden:
- Gelijke verhoudingen in meetings of gesprekken. Alle teamleden krijgen evenveel tijd om hun gedachten en ervaringen te delen.
- Aandacht: teamleden hebben oog voor hoe anderen zich voelen door hun non-verbale signalen, intonatie en gezichtsuitdrukking.
5. Zorg voor vertrouwen
Vertrouwen is één van de drie essentiële pijlers voor een effectief team. Door elkaars persoonlijkheid en talenten te leren kennen lukt het steeds beter om vertrouwen te kweken. Teamleden zullen dan inzien dat zij in hun werk afhankelijk zijn van elkaar en op elkaar kunnen bouwen. In een team waarin de teamleden erg van elkaar verschillen en weinig begrip hebben voor elkaar, ontstaat er vaak wantrouwen. Doet die collega zijn werk wel goed? Waarom is hij toch zo lang bezig met die klus? Ik vraag me af of zij die deadline wel haalt!
Aan de slag: samenwerken in een team
Het moge duidelijk zijn dat inzicht in elkaar, vertrouwen én een goede balans in teamrollen binnen het team voorwaarden zijn voor succesvol teamfunctioneren. Aandacht voor dit teamfunctioneren is cruciaal, zeker nu organisaties steeds sneller moeten schakelen en teams hierbij als hefboom functioneren voor het succes van organisaties. LTP heeft daarom unieke teamaanpakken ontwikkeld, afgestemd op de verschillende fases waar een team zich in kan bevinden.
