Teamrollen uit balans? Vijf tips voor een effectief team

Teamrollen uit balans? Vijf tips voor een effectief team

Teams vormen meer en meer de ruggengraat van succesvolle en toekomstbestendige organisaties. Maar hoe kan het dan dat je met een team vol competente mensen toch geen vooruitgang boekt? Grote kans dat er dan een disbalans is in teamrollen. Dit kan spanningen en frustraties opleveren. Zonde, want met een paar aanpassingen creëer je weer effectieve teamrollen op de werkvloer.

Problemen bij een disbalans in teamrollen

Als een team met goede mensen niet optimaal functioneert, komt dat vaak doordat er geen goede balans is in teamrollen. Dat kan de volgende problemen veroorzaken.

  • ongezonde concurrentie
  • verstoring team functioneren
  • miscommunicatie, onbegrip en wantrouwen
  • chaotische werkstructuur
  • weinig inlevingsvermogen en empathie
  • verlies gezamenlijk doel

Zorgen voor balans: onze vijf tips

Het in balans brengen van teamrollen kan alleen als je de oorzaken kunt herleiden. We komen in de praktijk vaak dezelfde knelpunten tegen. We belichten de belangrijkste vijf en geven je tips hoe je deze zelf aan kunt pakken.

1. Zorg voor verschillende teamrollen

In een succesvol team zijn verschillende teamrollen vertegenwoordigd. Hierbinnen heeft elke teamrol specifieke sterke punten, capaciteiten en vaardigheden. Door de verschillende functies legt het team de focus op het verbeteren van de teamprestaties en het behalen van succes. Disbalans ontstaat als te veel teamleden dezelfde rollen hebben. Dit kan leiden tot ongezonde concurrentie, omdat de teamleden erkenning missen in hun werk. Ze verliezen hierbij het overkoepelende doel uit het oog.

Ongezonde concurrentie is het meest voorkomende gevolg van disbalans in een team. Toch valt deze concurrentie teamleiders vaak niet op, omdat de teamresultaten wel goed kunnen zijn. Omdat veel rollen identiek zijn, kan er een hoge mate van overeenstemming zijn binnen het team. Dit kan group think veroorzaken en in het uiterste geval leiden tot het fenomeen ‘samen de afgrond in’. Bovendien loopt bij vernieuwing en innovatie een team met te weinig verschillende teamrollen vast, omdat de leden niet meer zelf een kritische en onafhankelijke houding aannemen.

2. Zorg voor voldoende persoonlijke raakvlakken binnen een team

Zorg voor een team dat op persoonlijk vlak samengaat. Dit gaat dus om de sociale rollen binnen het team. Dit type teamrollen moet onderling raakvlakken hebben. Zo ontstaat er binnen een team eerder wederzijds begrip. Teamleden die weinig raakvlakken hebben, kunnen zich maar moeilijk in anderen inleven. Of ze zijn ervan overtuigd dat wat anderen doen, niet goed genoeg is (het ‘wat doe jij nou-principe’). In deze situatie is het belangrijk om te kijken waar er miscommunicatie is. Vervolgens kunnen teamleiders manieren bedenken om de onderlinge communicatie te verbeteren.

3. Zorg voor goede onderlinge afstemming

De succesfactor van effectieve teams is afstemming: het begrijpen van wat er moet gebeuren en het laten zien van gedrag dat daarbij past. Voor teamsucces is helderheid over een gezamenlijk doel de belangrijkste voorwaarde. Succesvolle teams beschikken daarbij over het vermogen om snel bij te sturen en fouten te minimaliseren. Kleine problemen worden meteen geadresseerd en groeien niet uit tot wezenlijke issues die het teamfunctioneren verstoren. Voeren teamleden complexe taken uit en zijn zij daarin afhankelijk van elkaar, dan kan het zonder een goede afstemming behoorlijk chaotisch worden. Daarnaast worden ‘digitale leiders’ als specifieke teamrol steeds belangrijker.

Deze gezamenlijke dynamiek leidt tot psychologische vrijheid. Dat wil zeggen: collega’s durven zich naar elkaar zonder schroom te uiten en kunnen zichzelf zijn. Dat heeft veel voordelen. Gedeelde inzichten zijn nodig voor evenwicht binnen een team. Het is belangrijk dat de teamleden elkaar goed leren kennen: teamleden moeten elkaars rol, teamdoelen en omgeving begrijpen. Alleen dan kunnen zij inschatten of ze hun aanpak of gedrag iets moeten aanpassen en ontdekken welke hulp hun teamgenoten kunnen gebruiken.

4. Hanteer effectieve groepsnormen

Goed presterende teams hebben vaak effectieve groepsnormen. Sociologen en psychologen gebruiken de term groepsnorm om te verwijzen naar gedragsnormen, tradities en ongeschreven regels, die we hanteren wanneer we samenwerken in een groep.

Twee voorbeelden:

  1. Gelijke verhoudingen in meetings of gesprekken. Alle teamleden krijgen evenveel tijd om hun gedachten en ervaringen te delen.
  2. Aandacht: teamleden hebben oog voor hoe anderen zich voelen door hun non-verbale signalen, intonatie en gezichtsuitdrukking.

5. Zorg voor vertrouwen

Vertrouwen is noodzakelijk voor teams om goed te kunnen samenwerken, deadlines te halen en teamdoelen te realiseren. Door elkaars persoonlijkheid en talenten te leren kennen lukt het steeds beter om vertrouwen te kweken. Teamleden zullen dan inzien dat zij in hun werk afhankelijk zijn van elkaar en op elkaar kunnen bouwen. In een team waarin de teamleden erg van elkaar verschillen en weinig begrip hebben voor elkaar, ontstaat er vaak wantrouwen. Doet die collega zijn werk wel goed? Waarom is hij toch zo lang bezig met die klus? Ik vraag me af of zij die deadline wel haalt!

Tip: lees & luister hier verder over psychologische veiligheid.

Open feedback voor teamrollen cruciaal

Voor een succesvol team is inzicht en waardering voor ieders bijdrage fundamenteel. Onderlinge continue feedback is hierbij een belangrijk fundament. Voor teamleiders is het cruciaal dat zij zich richten op het creëren van een open feedbackcultuur.

Aan de slag

Het moge duidelijk zijn dat inzicht in elkaar, vertrouwen én een goede balans in teamrollen binnen het team voorwaarden zijn voor succesvol teamfunctioneren. Aandacht voor dit teamfunctioneren is cruciaal, zeker nu organisaties steeds sneller moeten schakelen en teams hierbij als hefboom functioneren voor het succes van organisaties. Daarom adviseren wij organisaties unieke met psychologische inzichten, dashboards en teamsessies bij uiteenlopende team- en organisatievraagstukken. Van samenstelling tot aan ontwikkeling, van elkaar leren kennen tot aan het onderzoeken en oplossen van frictie. 

Marian de Joode

Marian de Joode

Marian is Business Lead Strategy en richt zich met name op leiderschaps- en organisatievraagstukken. Daarnaast heeft zij de regie over het LTP Innovation LAB, dat zich bezig houdt met toekomstgerichte innovaties. Je kunt haar bereiken via M.deJoode@ltp.nl of 06 - 2393 3419.

Offerte Team & Organisatie

Waar mogen wij het voorbeeldrapport naar toe sturen?