Integriteit: nagenoeg iedere organisatie is zich van dit onderwerp bewust en krijgt te maken met kwesties (groot en klein) waarbij integriteit een rol speelt. Er is geen simpele ‘oplossing’. We zijn er niet met cijfers, een handboek of protocol. Integriteit gaat namelijk over dilemma’s en bij een dilemma – het woord zegt het al – zijn er altijd keuzes.
In dit artikel duiken we dieper in dit gevoelige thema en lees je hoe het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) de drempel om hierover het dialoog aan te gaan, heeft verlaagd.
Morele dilemma's op de werkvloer
Het onderwerp integriteit roept veel vragen op. Wat we in ieder geval zeker weten, is dat integriteit niet lineair, vaststaand of absoluut is. Het is onlosmakelijk verbonden aan de context waarin iemand functioneert. Als voorbeelden van factoren binnen de context noemen wij: Zijn er duidelijke regels? Geeft de leidinggevende het goede voorbeeld? Wordt groepsdruk vermeden? Is de werkdruk of commerciële druk beheersbaar? Is er een cultuur van elkaar aanspreken?
Dit geeft al aan dat integer gedrag niet zo duidelijk gaat over evident goed of fout gedrag. Het heeft te maken met morele dilemma’s die vaak niet zo zwart-wit zijn, maar zich bevinden in een grijs gebied. Dat maakt het onderwerp nu juist zo ingewikkeld en gevoelig.
Onder het vergrootglas
Dit blijkt ook als we kijken naar de praktijk, waar genoeg voorbeelden van integriteitskwesties te vinden zijn. Van top-notaris Frank Oranje die miljoenen wist weg te sluizen en de mondkapjes-deal van Sywert van Lienden tot aan eindeloze verhalen over machtsmisbruik binnen de politiek en de recente misstanden binnen The Voice of Holland. Deze voorbeelden haalden het nieuws, maar we weten allemaal dat al deze zaken – in meer of mindere mate – zich óók op de reguliere werkvloer voordoen.
Integriteit gaat daarmee over méér dan het ontvreemden van geld of ongewenste intimiteiten. Ook het vertonen van negatief gedrag richting collega’s, het eigenbelang centraal stellen en het nemen van onethische beslissingen zijn onderdeel van het moreel kompas. Neem het buitensluiten van collega’s, jezelf bepaalde privileges toekennen omdat je van mening bent dat je daar recht op hebt, of keuzes maken die voor jezelf wel heel gunstig uitpakken maar nadelig zijn voor collega’s of jouw organisatie.
Het belang van integriteit op de werkvloer
Het wrange is dat hoewel integriteit meestal wel als een belangrijke eigenschap wordt gezien voor medewerkers, het vaak (nog) niet de aandacht krijgt die het verdient. Terwijl integriteit (oftewel het moreel kompas) ook één van de belangrijkste voorspellers is van werksucces.
Medewerkers die qua houding, gedrag en moreel kompas matchen met de organisatie, dragen bij aan onderling vertrouwen, betere werkprestaties en een effectievere samenwerking.
Iemand bij wie deze match in mindere mate aanwezig is, kan de nodige risico’s met zich meebrengen. Denk aan een slechte werksfeer, wantrouwen en verminderde motivatie in het team. Integriteit in cultuur en samenwerking is dan ook een belangrijke factor voor succes in teams en organisaties. En dat resulteert in werkplezier en groei!
Inzicht en bewustwording rondom integriteit
Maar hoe maak je integriteit dan inzichtelijk? Kan je stellen of iemand wel of niet integer is? Of voorspellen of iemand de fout ingaat? En hoe maak je dit gevoelige thema bespreekbaar?
Kortom: hoe kan je als organisatie met dit thema aan de slag?
Gezien de eerdergenoemde cruciale rol van de context kan niemand precies voorspellen of iemand in de toekomst wel of niet de fout in zal gaan. Wel is het mogelijk om een risico-indicatie te geven en het gesprek op gang te brengen. Hiervoor heeft LTP een integriteitsgame ontwikkeld in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam. Deze unieke simulatiegame heeft een bewezen predictieve validiteit en geeft inzicht in iemands moreel kompas terwijl sociaal-wenselijke antwoorden worden vermeden.
Integriteit bij selectie, ontwikkeling en bewustwording
Dit inzicht in het moreel kompas is vanzelfsprekend zeer waardevol bij selectieprocedures. Zoals eerder al aangegeven is integriteit een belangrijke voorspeller van werksucces en brengt een mismatch ook de nodige risico’s met zich mee die je het liefste wilt voorkomen.
Daarnaast is inzicht in het morele kompas ook een zeer goed uitgangspunt om meer bewustwording te creëren en het gesprek rondom het gevoelige thema op gang te brengen. Bij integriteitskwesties is er namelijk niet altijd opzet in het spel. Het bespreken van wat er nu eigenlijk onder ‘integer handelen’ wordt verstaan en het bekijken van dilemma’s vanuit verschillende perspectieven kan veel inzicht bieden en de blik van mensen openen en verbreden. De casus van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) is hier een mooi voorbeeld van.
NIPV: aan de slag met integriteit
Het vraagstuk
Het NIPV is het publiek kennisinstituut voor crisisbeheersing en brandweerzorg en draagt bij aan een veiliger en veerkrachtiger Nederland. Medewerkers van het NIPV leggen bij indiensttreding altijd de eed of belofte af over hun functievervulling als ambtenaar. Hierdoor spreken nieuwe medewerkers uit dat zij zich bewust zijn van hun bijzondere positie in de samenleving en dat zij beloven zich aan de wet te houden en verklaren zij een onkreukbare en betrouwbare ambtenaar te zullen zijn.
De wens van het NIPV was om dit moment van het afleggen van de eed of belofte ook direct aan te grijpen om meer bewustwording te creëren rondom het thema integriteit.
Start van de workshop
LTP heeft voor het versterken van de bewustwording een impactvolle workshop ontwikkeld in combinatie met de integriteitsgame Building Docks. Omdat het een gevoelig thema is, wordt de workshop altijd geleidelijk opgebouwd, zo ook bij het NIPV.
Voor de NIPV start de workshop met een introductie over het thema integriteit, toegespitst op de NIPV organisatiecontext. Hierbij staan de persoonlijkheid van medewerkers en de organisatie centraal. Voor de deelnemers wordt daarmee al snel duidelijk dat het een breed onderwerp betreft, dat ingewikkelde vragen met zich meebrengt.
Want vraag jezelf maar eens af: wat versta jij eigenlijk onder integriteit? Kun je dat onder woorden brengen? En komt dit overeen met het antwoord van je collega? Het was mooi om te zien dat waar de deelnemers eerst nog afwachtend luisterden, de interactie niet lang op zich liet wachten. De eerste hobbel om het onderwerp bespreekbaar te maken was genomen.
Building Docks
Het tweede deel van de workshop staat in het teken van Building Docks, de integriteitsgame die de deelnemers voorafgaand aan de workshop hebben doorlopen. Doordat het gesprek al op gang is gebracht tijdens de introductie, blijkt het nu ook gemakkelijker om het thema meer op jezelf en je collega’s te betrekken.
Zowel de persoonlijke scores als de groepsscores vanuit de game worden door de deelnemers besproken, en ook de eigen gevoelens hierbij. De ervaring leert dat de profielen vanuit de game de deelnemers helpen om de vertaalslag naar de praktijk te kunnen maken, en het eigen gedrag te analyseren en te delen met anderen. Hierdoor ontstaat binnen korte tijd een open gesprek, waarbij mensen zich kwetsbaar durven op te stellen en zelf met voorbeelden komen die het dialoog op gang brengen.
Inzet van filmfragmenten
In het laatste deel van de workshop wordt het onderwerp integriteit weer breder getrokken en worden er aan de hand van filmfragmenten dilemma’s besproken die linken aan de vier persoonlijkheidsfactoren die bepalend zijn voor het moreel kompas.
Door van een afstand naar situaties te kijken, wordt het gemakkelijker om je in de perspectieven van de verschillende betrokkenen te verplaatsen. Er ontstaat inzicht in het feit dat mensen verschillend naar dilemma’s kunnen kijken en dat het daarom juist zo belangrijk is om er het gesprek over te voeren met elkaar.
Drempelverlagend
De workshop geeft de nieuwe medewerkers niet alleen meer inzicht in de kracht en valkuilen van het eigen morele kompas, maar ook meer kennis over de belangrijke rol van persoonlijkheid en context. Het zorgde ervoor dat de drempel om over dit gevoelige onderwerp met elkaar in gesprek te gaan direct sterk werd verlaagd.
Wat de workshop bij het NIPV extra bijzonder maakt, is dat de middag afgesloten wordt met het afleggen van de eed als onderdeel van de indiensttreding bij het NIPV. Dit heeft natuurlijk alles te maken met het bewustzijn omtrent je morele kompas.
Dit is de norm: zo gaan wij met elkaar om
We maken ons bij LTP geen illusie dat zaken als die van Frank Oranje nooit meer voor zullen komen. Sluwe mensen met kwade intenties zullen altijd blijven bestaan. Wat we wel kunnen doen, is inzicht geven in het thema en bewustwording creëren over de complexiteit en het onderwerp bespreekbaar te maken.
Zo zet je als organisatie ook een cultuur neer waarin men begrijpt ‘Zo gaan wij hier met elkaar om en dit is de norm’ en men zich hier ook naar gaat gedragen. Met als positief gevolg dat dit weer mensen aantrekt die onderdeel willen uitmaken van een gezonde cultuur. Een cultuur waarin men respectvol met elkaar omgaat en zich inzet om moreel juist te handelen.
Aan de slag!
Precies voorspellen dat iemand de fout in zal gaan, dat kan niemand! Maar het risico hierop verkleinen, daar kan elke organisatie vandaag de dag al mee beginnen. De game Building Docks en de bewustwordingsworkshops van LTP leveren hierin bewezen meerwaarde.
Getriggerd door dit verhaal of de aanpak bij het NIPV? Verder praten, vragen of nieuwsgierig naar de workshop? Neem gerust contact op via het formulier hieronder, dan komen we zo snel mogelijk bij je terug.
