Misschien herken je het: je merkt bij jezelf op dat je automatisch aardig doet tegen iemand die je knap vindt. In veel gevallen is dit geen probleem, maar als jouw menselijk oordeel betekent dat iemand wel of niet die ene droombaan krijgt… De consequenties van bias in selectie kunnen veel (negatieve) impact hebben.
In deze blog wordt er ingezoomd op de invloed van aantrekkelijkheid op ons oordeel en de link gelegd met werving en selectie. Wat zijn de gevolgen en wat kunnen we eraan doen?
Het halo effect
Wat is nu de invloed van aantrekkelijkheid op de mens? En waar komt deze invloed vandaan? Een term die hier vaak aan gekoppeld wordt, is het halo effect. Dit is een van de vele onbewuste vooroordelen – ook wel biases genoemd – die wij als mens in ons hebben. Het halo effect zorgt ervoor dat we, zonder dat hier verdere aanleiding voor is, aannemen dat een aantrekkelijk persoon ook bekwaam is op andere gebieden. Het verwijst naar de halo, de figuurlijke ring boven het hoofd die iemand als engel of ander goddelijk wezen neerzet met meestal louter goede kwaliteiten.
Een mogelijke verklaring voor dit halo effect wordt gegeven vanuit de evolutionaire psychologie. Zo wordt geopperd dat een hoge mate van aantrekkelijkheid duidt op het bezit van goede genen. De associatie dat een aantrekkelijk iemand om die reden ook gezond en bijvoorbeeld intelligent is, is dan snel gemaakt.
Tijgers op de loer
En dit heeft gevolgen. Want óók in de 21e eeuw is ons survival instinct nog steeds aanwezig. Dit betekent dat wij graag onze genen willen verspreiden en dus onbewust gefocust zijn op het ter wereld brengen van gezonde nakomelingen die deze kansen vergroten. En omdat gezond dus met aantrekkelijk wordt geassocieerd, staan aantrekkelijke mensen al 1 – 0 voor in ons oordeelsvermogen.
Er ligt dan anno 2022 misschien wel geen tijger meer op de loer (in plaats daarvan kijken we naar Tiger Kings op Netflix), de invloed van onze evolutionaire erfenis moeten we niet onderschatten!
Bye bye halo
Maar er zijn ook onderzoeken die een tegengesteld effect laten zien: aantrekkelijke mensen zouden juist accurater worden ingeschat: weg dus met het halo-effect!
Onderzoekers stellen namelijk dat de eerder genoemde evolutionaire inborst van de mens ook anders zou kunnen worden geïnterpreteerd. Omdat wij in een ver verleden zo gefocust waren op het verkrijgen van gezonde, sterke nakomelingen, zijn wij beter getraind in het oppikken van sociale cues van aantrekkelijke mensen dan van individuen met minder geluk.
Tijd voor onderzoek
Vanwege deze nieuwe inzichten heeft LTP psycholoog Wouter Booij bij de Vrije Universiteit een onderzoek uitgevoerd. Het onderwerp van dit onderzoek was het effect van aantrekkelijkheid op hoe accuraat mensen bepaalde persoonlijkheidseigenschappen (in dit geval Extraversie en Zorgvuldigheid) kunnen inschatten. De inschattingen van observatoren werden vergeleken met de inschatting van de geobserveerde zelf, en wat bleek? Observatoren wisten Zorgvuldigheid béter in te schatten bij aantrekkelijkere mensen. Voor Extraversie is er geen significante invloed gevonden.
Al met al kan in ieder geval wel worden gesteld dat de schoonheid van de mens wat met ons doet! Maar wat betekent dit voor werving en selectie?
Wat betekent dit voor werving en selectie?
In de wereld van solliciteren en assessments is een betrouwbaar en valide oordeel van iemands competenties ontzettend belangrijk. Dit is niet alleen moreel en maatschappelijk een voorwaarde, een mismatch tussen persoon en baan levert frustraties op én kost uiteindelijk geld. Om selecteurs zich hiervan bewust te maken, wordt er daarom veel aandacht besteed aan bias. Bij LTP borgen de assessmentpsychologen dit daarnaast met intercollegiale toetsing en intervisie.
AI in selectie: de toekomst?
Op dit moment zijn er ook technologische ontwikkelingen die in de nabije toekomst wellicht uitkomst kunnen bieden. Dit in de vorm van artificiële intelligentie (AI).
In samenwerking met de Vrije Universiteit is LTP daarom volop bezig met onderzoek naar automatische voorspelling van persoonlijkheid met de inzet van AI. Als onderdeel van dit grotere onderzoek bleek al dat een algoritme de antwoorden van participanten accuraat kon beoordelen op de persoonlijkheidskenmerken Extraversie en Zorgvuldigheid. Hetgeen eerder onderzoek over de kracht van algoritmes bevestigt. Waar onze menselijke natuur in de weg kan zitten van een volledig objectief oordeel, kan een algoritme helpen om het selectieproces eerlijker en betrouwbaarder te maken.
Momenteel doet LTP in samenwerking met de Vrije Universiteit onderzoek naar hoe AI kan bijdragen aan een eerlijke selectieproces met automatische voorspellingen van persoonlijkheid. Hiervoor maken we gebruik van Sigmund, onze sollicitatierobot. Nieuwsgierig? Beluister de BNR podcast of bekijk de Nieuwsuur uitzending terug:
Sollicitatierobot in plaats van recruiter?
Zijn recruiters en selectiepsychologen dan straks werkloos? Nee, als het aan Ivo Winkes (business psycholoog LTP) ligt niet: “uiteindelijk is de assessmenttechnologie in welke vorm dan ook -een robot, algoritme of persoonlijkheidsvragenlijst, ter ondersteuning van mensen. Het is een hulpmiddel om een betere beslissing te nemen.” Maar dat hier toekomst in zit, is één ding dat zeker is.
Meer weten?
De afgelopen jaren heeft LTP uiteenlopende organisaties ondersteund met trainingen op het vlak van het vermijden van bias en het vergroten van diversiteit en inclusiviteit in selectie. Veel organisaties willen hier actief mee aan de slag, maar weten niet hoe.
Is dit herkenbaar? Neem gerust contact op met Marian de Joode voor een open gesprek over de mogelijkheden. Of vul het contactformulier in, dan komen we bij je terug.
Marian de Joode
Innovatiemanager & projectmanager AI in selectie
m.dejoode@ltp.nl
06 - 2393 3419
