De eerste sessie van de Wetenschappelijke Raad van Advies van LTP stond in het teken van kennismaking, maar ging ook dieper in op het thema AI. Met bijvoorbeeld de vraag: denken jullie dat in 2030 alle psychologische diagnostiek volledig kan worden uitgevoerd door AI? “Er is een sterke druk om mee te gaan met de mogelijkheden die AI biedt en dat kan leiden tot een race naar de bodem.”
De toekomst van de psychologische diagnostiek
De vraag werd besproken of men denkt dat in 2030 alle psychologische diagnostiek – op individueel, team- en organisatieniveau – volledig door AI kan worden uitgevoerd. De Raad reageerde hier positief op: want terwijl AI geen emoties kan ervaren en dus het vermogen tot empathie mist, blijkt het wél in staat om emotionele intelligentie te tonen en het EQ van mensen te beoordelen. De rol van empathie in diagnostiek blijft echter belangrijk, vooral aan de ‘voor- en achterkant’. Aan de voorkant blijft inlevingsvermogen essentieel in het begrijpen van de vraag van klanten. Aan de achterkant zijn organisatiepsychologen nodig om de resultaten te duiden en effectief over te brengen en zo klanten verder te helpen.
De voordelen van AI
AI biedt aanzienlijke voordelen op het gebied van efficiëntie, snelheid en volume. Bedrijven moeten om concurrerend te blijven zoveel mogelijk digitaliseren en AI speelt hierbij een grote rol. Door diagnostiek te automatiseren, kunnen processen worden geoptimaliseerd en kan tijd worden bespaard. Dit maakt het mogelijk om meer data te analyseren in kortere tijd en met een consistente nauwkeurigheid.
De nadelen en gevaren van AI in de diagnostiek
Toch zijn er ook duidelijke nadelen. Zo is er een sterke druk om mee te gaan met de mogelijkheden die AI biedt en dat kan leiden tot een “race naar de bodem”. Waar de factor mens uit het diagnostisch proces verdwijnt, wordt het onmogelijk om de controle over het proces te behouden. Mede hierdoor kunnen gebreken van AI pas laat aan het licht komen.
Daarnaast kan diagnostiek door AI bijna gratis worden, wat commerciële bedrijven voor morele uitdagingen stelt: hoe waarborg je wetenschappelijke gedegenheid wanneer snelheid en toegankelijkheid voorop staan? Er zijn gelukkig ook tegenkrachten. In liberale samenlevingen als de onze, is er een wisselwerking tussen markt, overheid en ethiek. Overheden stellen grenzen aan schade door economische bedrijvigheid en ondeugdelijke diagnostiek zou hieronder kunnen vallen.
“Waar de factor mens uit het diagnostisch proces verdwijnt, wordt het onmogelijk om de controle over het proces te behouden. Mede hierdoor kunnen gebreken van AI pas laat aan het licht komen.”
Kanttekeningen en ethiek
Een andere belangrijke vraag, vanuit praktisch en ethisch perspectief, is wanneer we bereid zijn om de controle over te laten aan AI. Zijn klanten en deelnemers wel bereid om adviezen van AI te accepteren? Vooralsnog maken juist de persoonlijke gesprekken de impact van adviezen groter. Toch zou dit kunnen veranderen door een geleidelijk gewenningsproces. Overigens wijst onderzoek uit dat mensen minder bereid zijn om fouten van technologie te accepteren dan van mensen, wat een rem zou kunnen zijn op de acceptatie van de inzet van AI-gebaseerde diagnostiek.
Toekomst van het psychologisch vakgebied
AI verandert het werkveld van psychologen. Nieuwe competenties zoals het stellen van goede vragen en samenwerking met AI om gedragsverandering te realiseren, worden steeds belangrijker. Ook zullen psychologen meer kennis moeten opdoen van computing, waarbij opleidingen zoals de bachelor Psychology & Technology van TU/e hier al op inspelen.
Samenvattend
AI brengt veel kansen voor psychologische diagnostiek, maar ook uitdagingen op ethisch en praktisch vlak. Het is aan psychologen en beleidsmakers om samen te zorgen voor een verantwoorde integratie van AI in hun vakgebied.