Leiderschap in deze tijd
In vele landen staat het weghonen van ‘de elite’ en het uithollen van de democratie en gevestigde instituties op de agenda. Op wiens agenda eigenlijk? Niet alleen van gestoorde zielen. Net zo goed op die van (min of meer) democratisch gekozen leiders, staatshoofden en presidenten. En niet te vergeten van zelfbenoemde Redders Van De Natie. Vrij veel mensen vinden dat zij de redder zijn van het volk en de nationale identiteit. De Steve Bannon’s in de USA en de Aleksandr Doegin’s in Rusland zijn extreem, maar daarmee maken ze het mechanisme waarmee zij ‘hun’ leiders ondersteunen ook extra duidelijk zichtbaar.
Een gevarieerd stelletje bij elkaar
- De leider die de serieuze pers kleineert, liegt en zijn ongelijk naar buiten brengt als een overwinning op ‘leugenaars’.
- De leider die kritische mensen ontslaat, opsluit, martelt of vergiftigt.
- De formele leider die eigen burgers bombardeert met gifgas en barrelbommen.
- De rebellenleider die hetzelfde doet met volgers van de formele leider.
- De leider die zijn gedachtengoed laat opnemen in de grondwet en iedere burger zo ongeveer op alles monitort.
In Nederland ligt het allemaal al genuanceerder
Rutte is vergeleken met de wereldleiders echt anders, gematigd, genuanceerd en compromisbereid. Maar op onze schaal hebben we ook Zelfbenoemde Redders Van Het Vaderland. Je hoeft geen extremist te zijn om op ze stemmen maar Geert Wilders en Thierry Baudet zijn er goed in om zelf de commotie op te roepen waartegen zij kunnen ageren. Om vervolgens de kiezers te krijgen die ze nodig hebben om hun invloed te vergroten. Ze kunnen op onderdelen gelijk hebben, maar in de emoties die ze oproepen gaat veel nuance verloren. Hun debat bestaat uit pakkende oneliners, compromissen worden benoemd als laf verraad en Nederland staat op het punt ten onder te gaan omdat de elite hen belachelijk maakt. Terwijl ze toch echt gelijk hebben. De media berichten dit uitvoerig en dat leidt bij velen tot nieuwe oneliners en tot escalatie van angst en boosheid ten koste van nuance en compromis. De claim op Nieuw Leiderschap sluit hierbij aan.
De psychologie mag daar best vaker een kritische analyse aan wijden.
Ontspoorde leiders afdoen als types die verder niks met ons te maken hebben volstaat niet. Wij krijgen de leiders die we verdienen en de leiders krijgen de volgers die het hen mogelijk maken leider te blijven. Hoe nu verder? Ervan uitgaande dat streven naar nuancering en compromis betere resultaten oplevert dan inspelen op angst en boosheid.
Dit alles moge niet direct relevant lijken voor hard werkende managers en bestuurders in Nederland die gewetensvol aan het werk zijn. We kunnen ons echter wel afvragen wat ontspoorde leiders ons zeggen over leiderschap in deze tijd.
Gezond verstand
Wat dan houvast kan geven is gezond verstand en inzicht in de psychologie, in hoe mensen in elkaar zitten. In onszelf en bij elkaar bovenhalen wat de waarden en deugden zijn die ons kunnen inspireren en die we kunnen concretiseren. Ook al staan deze geluiden vaak iets minder prominent in de publieke belangstelling dan de dreigingen, frames en tirades van wereldleiders, ze zijn er wel. In het dagelijks functioneren van heel veel mensen en in de media die de ontwikkelingen volgen en analyseren. Kritische geesten als Carolien Roelants en Tom-Jan Meeus in hun columns. Op onze universiteiten en scholen. In de boeken van Yuval Harari (Homo Deus). Zelfs op LinkedIn komt het nodige waardevolle voorbij.
De psychologie
Wat mij betreft heeft de psychologie de ambitie om een deel te zijn van het analyseren wat er speelt. En kan zo bijdragen aan het vinden van oplossingen voor de dilemma’s waar wij allen mee te maken krijgen: waar spannen we ons voor in en wanneer kijken we weg?
Toegespitst op benoemingen op sleutelposities in bedrijven, overheden en instellingen staan recruiters, managers en bestuurders voor talrijke dilemma’s. Wat moet zwaarder wegen: te behalen resultaten met schipperen op waarden óf consequent integere keuzes maken, vanuit de overtuiging dat handelen vanuit waarden uiteindelijk leidt tot wezenlijk betere resultaten.
Vanuit een eigen moreel kompas
Het beperken van risico’s op verkeerde benoemingen en het zoveel mogelijk bevorderen dat benoemde personen vanuit een eigen moreel kompas te werk gaan, is de ambitie van LTP. Als business psychologen hebben wij een visie ontwikkeld die op individueel en organisatieniveau een helder begrippenkader biedt. En helpt om concrete maatregelen te nemen om de integriteit van organisaties te versterken.
Ook het met een eigen agenda en verhuld eigen belang aanwijzen van anderen als schenders van de integriteit, dient nuchter geanalyseerd te worden. De praktijk is anders. Dagelijks worden mensen in een frame getrokken waaruit ontsnappen erg moeilijk is. Heilige verontwaardiging is niet per se integer. In mijn volgende blog ga ik verder in op ‘framen’.
LTP maakt Integriteit inzichtelijk en hanteerbaar
Integriteit is een actueel en complex begrip dat iedere dag veel vragen, oordelen en emoties oproept. Op verzoek zenden wij het visiestuk ‘Business ethics en de mensen die het moeten doen – de psychologie van integriteit’ toe. Neem contact op met Jos Loeffen: j.loeffen@ltp.nl of 050 – 31 45 038.
