Framing is overal. Reclame is het als aantrekkelijk framen van auto’s, wasmiddelen of smartphones. Politiek is het framen van jezelf (als de redder van de samenleving) of van de ander (die zorgt voor de ondergang van de natie). Een goede leider framed een lastig project zo dat medewerkers enthousiast aan de slag willen. Een minder succesvolle leider slaagt erin om een spannend nieuw project zo slecht te presenteren en te framen dat niemand er iets in ziet.
Logica, ethiek én passie
De oude Grieken wisten het al: er is logica, ethiek én passie. Deze drie komen samen in ‘framing’. Zonder framing kunnen competenties als overtuigingskracht en leiderschap niet bestaan.
Met logica bouwen we bruggen en bloeit de wetenschap, maar met alleen logica zijn we robots en gaan leiders instrumenteel en zielloos te werk. Passie is onontbeerlijk om mensen in beweging te krijgen. Een goede speech van een leider (‘I have a dream’) kan de wereld ten goede veranderen. Maar laten we passie de vrije loop, dan reageren we uit de buik en wordt nepotisme en vriendjespolitiek leidend bij aanstellingen en promoties. Ethiek houdt ons op het recht pad, maar als we ethos verabsoluteren, verworden we allemaal tot heilige boontjes: weg met out-of-the-box denken, vrije geesten en creativiteit.
Framing is een eerbiedwaardig ambacht, onontbeerlijk om de wereld draaiende te houden. Maar framen kan ook destructief zijn en werken als een sloopkogel.
Gezond verstand
Om te kunnen zien wanneer framing heilzaam is en mensen met hun passie, logica en ethiek de wereld vooruitbrengen, of wanneer framing gebruikt wordt als sloophamer en het gif dat dierbare maar kwetsbare instituties ondergraaft, hebben we onderscheidend vermogen nodig. We vinden een goed midden door ons gezond verstand te gebruiken, waarin feiten erkend worden en waarin leugens als zodanig benoemd worden.
Om nog even op de Grieken terug te komen, zonder framing had Socrates de gifbeker niet hoeven leegdrinken. Hij zocht ‘waarheid’ door vragen te stellen en hij onderwees zijn leerlingen in het bevragen van de machtigen. Dat werd niet gepikt en hij werd geframed als degene die de jeugd aan het verderven was. Komt dat bekend voor?
Waar ligt de grens?
Spindoctors mogen hun baan houden, politici mogen liegen, Machiavelli ontkennen is irreëel. Met gezond verstand en een goed afgesteld moreel kompas kunnen we echter grenzen trekken. Dat wil zeggen: het onderscheid kunnen maken tussen framing als ambacht en framing als destructieve kracht, als sloopkogel. Het eerste kunnen we koesteren, het tweede ontmaskeren. Om greep te krijgen op wat dat nou is, een moreel kompas, daarvoor biedt de psychologie handvatten.
Integriteit is een actueel en complex begrip dat iedere dag veel vragen, oordelen en emoties oproept. Op verzoek stuur ik je het visiestuk ‘Business ethics en de mensen die het moeten doen – de psychologie van integriteit’ toe. Neem hiervoor contact op met Jos Loeffen: j.loeffen@ltp.nl of 050 – 31 45 038.
Mijn volgende blog: De kogel kwam van links
Klik hier voor een overzicht van alle blogs van Jos.
