De rol van de BOA is de afgelopen jaren snel verbreed. Niet alleen de bevoegdheden veranderen – met nieuwe taken en vanaf 2026 toegang tot het rijbewijzenregister – ook het werk op straat is anders: meer emotie, meer druk, meer verwachtingen.
Dit artikel laat zien wat die verschuiving betekent voor de mens achter het uniform: de BOA anno nu moet kunnen de‑escaleren, mentaal sterk blijven en tegelijk zichtbaar en verbindend optreden.
Inhoudsopgave
Gezag x Verbinding
Dit artikel is gebaseerd op inzichten vanuit onze psychologische data en jarenlange praktijkervaring met handhavers en andere crisisfuncties (politie, brandweer en veiligheidsregio’s). Door middel van assessments voor handhavers, veiligheidskeuringen, realistische simulaties, online scans rond omgaan met weerstand en agressie en de begeleiding van teams en leidinggevenden.
Steeds zien we hetzelfde: gezag werkt pas echt als het samengaat met verbinding. Met ‘gezag x verbinding’ doelen we zowel op wat een BOA doet op straat – consequent grenzen stellen én benaderbaar de-escaleren – als op de persoonlijkheidskenmerken die dat mogelijk maken.
Meer bevoegdheden, meer verwachtingen
De rol van de BOA is in korte tijd getransformeerd. Waar de nadruk vroeger lag op regels handhaven en bekeuren, voeren BOA’s nu een breed palet aan taken uit: van verkeershandhaving en toezicht op het water tot handhaving bij evenementen, taxistandplaatsen en in drukke uitgaansgebieden.
Deze ontwikkeling gaat gepaard met een toename van wettelijke bevoegdheden, waaronder toegang tot het rijbewijzenregister voor snellere identiteitsvaststelling, aanhouden en beboeten. Evenals met verdere professionalisering, zoals een uniforme landelijke kledinglijn. Dat maakt BOA’s zichtbaarder en effectiever, maar ook kwetsbaarder voor publieke verwachtingen en kritiek.
De lat ligt hoger
De samenleving verwacht daadkracht én menselijkheid: optreden waar nodig, empathisch communiceren waar mogelijk, en in alle gevallen de-escaleren als eerste reflex. Dat gebeurt in een context van toenemend wantrouwen richting overheid en groeiende polarisatie. De BOA staat letterlijk midden in deze dynamiek, en dus in het hart van conflicten en spanningen.
De eerste uitdaging: omgaan met korte lontjes
De publieke ruimte is steeds vaker een spanningsveld. In drukke winkelstraten, op sportvelden of in uitgaansgebieden kan de sfeer zomaar omslaan. Voor BOA’s betekent dit dat hun vermogen om effectief te de-escaleren cruciaal is. Het bepaalt vaak of een situatie beheersbaar blijft of uitmondt in agressie of geweld.
Bij LTP testen wij jaarlijks honderden kandidaten voor de functie van BOA. Keer op keer zien we dezelfde uitdaging terugkomen: de BOA moet een dubbele rol vervullen. Enerzijds is diegene handhaver, iemand die optreedt, grenzen stelt en gezag vertegenwoordigt. Anderzijds is het juist belangrijk om benaderbaar te zijn, verbinding te maken en empathisch te kunnen communiceren.
“Die twee werelden lijken soms haaks op elkaar te staan: Gezag x Verbinding. Precies daar schuilt de complexiteit van het vak. BOA’s die vanuit gezag én verbinding duurzame gedragsverandering realiseren, maken het verschil.”
Waarom is Gezag x Verbinding zo belangrijk?
- Gezag: Een effectieve BOA moet in staat zijn om krachtig op te treden, vooral wanneer emoties hoog oplopen. Deze ‘kracht-kant’ hangt sterk samen met relatief stabiele persoonskenmerken (o.a. emotionele stabiliteit, stressbestendigheid, assertiviteit). Wie niet beschikt over natuurlijke stevigheid, loopt het risico om onderuit te gaan bij weerstand. Aan de andere kant kan een overdosis aan kracht, zonder empathie of tact, leiden tot een rigide manier van optreden, wat de afstand tot de burger vergroot.
- Verbinding: Tegelijkertijd is het vermogen om oprecht verbinding te maken essentieel. Een BOA die luistert, zich inleeft en met respect communiceert, is veel beter in staat om gedrag bij te sturen zonder direct in te grijpen. Verbinden is een krachtig instrument binnen de handhaving. De uitdaging zit in het tonen van empathie zónder het verlies van autoriteit.
Bij Verbinding is er een aanleg-kant (empathische neiging verschilt per persoon) én een vaardigheids-kant (luisteren, samenvatten, toon/tempo, de-escalerende kernzinnen). Juíst die vaardigheden zijn goed trainbaar, mits geoefend in realistische scenario’s met feedback. - Omgevingsbewustzijn: Daarnaast is omgevingsbewustzijn cruciaal. Weten wat er in de wijk speelt (nieuwe regels, lokale kwesties, sentiment) vergroot de situatiesensitiviteit en verbetert het oordeel: wanneer waarschuwen volstaat en wanneer beboeten nodig is. Dit is deels kennis/briefing (te organiseren) en deels vaardigheid (patronen herkennen en expliciet wegen in de keuze).
De tweede uitdaging: weerbaarheid onder druk
BOA’s staan dagelijks in de frontlinie van maatschappelijke spanningen. Het werk is mentaal en emotioneel intensief. De waardering schiet heen en weer: de ene dag dankbaarheid, de andere dag cynisme of wantrouwen. Zonder voldoende ondersteuning en herstel stapelt belasting zich op en liggen uitputting, verharding en verzuim op de loer. Met directe gevolgen voor teamcohesie en veiligheid.
Een overbelaste BOA is een risico voor zichzelf én voor het team. De sleutel tot duurzame inzetbaarheid ligt in psychologische veerkracht. Uit onze praktijk – en uit vergelijkbare crisisprofessies – blijkt dat veerkracht bepaalt of iemand functioneert onder druk en sneller herstelt na incidenten.
Wat verstaan we onder veerkracht?
Veerkracht wordt bepaald door zowel interne als externe hulpbronnen. Interne hulpbronnen zijn onder meer emotionele stabiliteit, zelfreflectie, optimisme, een gezond zelfbeeld en het vermogen om tussen verschillende copingstijlen te schakelen. Externe hulpbronnen bestaan uit steun van collega’s en leidinggevenden, een veilige teamcultuur waarin fouten bespreekbaar zijn, een duidelijke verbinding met de missie van de organisatie en een stabiele thuissituatie die herstel mogelijk maakt.
“Veerkracht ontstaat uit de combinatie van sterke interne én externe hulpbronnen. Een BOA kan nog zo stevig in zijn schoenen staan, maar zonder een veilig en ondersteunend team blijft diegene kwetsbaar.”
Druk en derailers
Onder hoge druk vernauwt aandacht en versnelt het tempo. Juist dan kunnen zogenaamde derailers opspelen: overcontrole en rigiditeit, vermijding en uitstel, impulsiviteit en een ‘kort lontje’, cynisme en ontmenselijking.
In termen van Gezag x Verbinding zie je dan twee valkuilen: óf alleen gezag (rigide optreden, weinig uitleg), óf alleen verbinding (vermijden, geen grenzen). In beide gevallen raakt het evenwicht zoek en groeit het risico op escalatie.
De vier pijlers van een duurzaam sterke handhavingsorganisatie
De vraag die gemeenten zich moeten stellen is niet alleen hoe ze individuele BOA’s kunnen versterken, maar vooral hoe zij een organisatie kunnen bouwen waarin veerkracht en effectiviteit structureel geborgd zijn. Zo wordt veerkracht geen individuele opdracht, maar een systeemkeuze.
- De eerste pijler is zorgvuldige selectie en ontwikkeling, gericht op psychologische fit. Niet alleen vakvaardigheid telt, maar ook motivatie, waarden en persoonlijkheid: natuurlijke stevigheid, emotieregulatie, empathie en oordeelsvorming die onder druk overeind blijven. Met assessments en realistische simulaties wordt zichtbaar hoe iemand beslist, begrenst en legitimeert wanneer het ‘heet’ wordt – de kern van Gezag x Verbinding.
- De tweede pijler is teamontwikkeling. Teams die één taal en lijn delen en duidelijke rollen hebben, zijn op straat voorspelbaar en veilig. Door samen te oefenen, casuïstiek te bespreken en patronen vast te leggen, ontstaat een professionele routine: wat is de norm, welke keuze maken we, hoe leggen we die uit? Het team wordt zo het vangnet voor het individu.
- De derde pijler is nazorg en mentale hygiëne. Het werk trekt mentaal en emotioneel een wissel; herstel is geen luxe maar beleid. Denk aan directe opvang na een ingrijpende gebeurtenis, geplande follow-up en laagdrempelige toegang tot coaching. Dit alles vertaald naar een werk-herstelritme dat vol te houden is. Hier raken we het hart van duurzame inzetbaarheid: interne energiebronnen bloeien pas echt op als de externe energiebronnen kloppen.
- Tot slot is leiderschap de pijler die alles bij elkaar houdt. Leidinggevenden maken Gezag x Verbinding zichtbaar in toon, grenzen en uitleg; zij bewaken het ritme van briefing–debriefing–herstel, doen iets met signalen en scheppen een cultuur waarin spanning en fouten bespreekbaar zijn. Leiderschap dat verbindend én duidelijk is, maakt optreden legitiem en teams veerkrachtig.
Webinar of meer weten?
Dit artikel vormt de opmaat naar een interactieve online sessie waarin we samen met professionals uit het veld de besproken thema’s verder verdiepen. We gaan in op vragen als: hoe selecteer je de juiste BOA’s voor de toekomst? Welke psychologische wetenschap ligt onder de-escaleren en veerkracht? Hoe kun je als boa omgaan met negativiteit? Hoe belangrijk is het team waarin je werkt en hoe herken je een team dat fungeert als hulpbron?
Klik hier om je aan te melden of neem contact op wanneer je bijvoorbeeld wilt sparren over het organiseren van Gezag x Verbinding binnen jouw organisatie.
