De verkiezingen zijn achter de rug. De kranten staan vol evaluaties als: “Nederland is rechtser geworden”, “De democratie heeft gewonnen” en “Populisme zit nu ook in het CDA en de VVD”. Iedereen heeft gewonnen en iedereen claimt gelijk te hebben, alleen de PvdA gaat diep door het stof. Er dient zich nu een spannende tijd van coalitievorming aan. Extreme standpunten moeten worden losgelaten, kiezers zullen worden teleurgesteld. Wie durft? Wie gaat met wie?
Onderhandelingen: Persoonlijkheid onder druk
De belangen zijn groot, maar de fractieleiders zullen vooral ook pragmatisch moeten zijn. Geven en nemen dus. Het is bekend dat onder extreme druk iemand eerder ‘natuurlijk gedrag’ laat zien; gedrag als uiting van zijn of haar persoonlijkheid.
Iemand die van nature bijvoorbeeld zeer assertief is, zal dat onder normale omstandigheden onder controle kunnen houden. Maar onder extreme druk zal hij of zij dit moeilijk kunnen verbergen.
Een positieve karaktertrek kan dan ook omslaan in iets negatiefs. Winnaars met een teveel aan zelfvertrouwen kunnen veranderen in narcisten. Met als gevolg onvoldoende sensitiviteit en te weinig oog voor de belangen van anderen. Dat maakt de onderhandelingen niet makkelijker.
VU/LTP onderzoek
Onderhandelingen over een coalitievorming vinden plaats onder grote druk. Het kan dus voordelig zijn als de hoofdrolspelers ‘van nature’, vanuit hun persoonlijkheid, een match hebben. Hoe zit dat met onze politieke leiders?
Uit onderzoek van de VU in samenwerking met LTP naar de publieke persoonlijkheid van de fractieleiders van de zeven grootste partijen (1 week voor de verkiezingen) bleken grote verschillen in hun persoonlijkheid.
Perceptie publieke persoonlijkheid: lage integriteit, hoge sociale durf
In het onderzoek is de publieke perceptie van de persoonlijkheden van politici gemeten, door middel van een steekproef onder de Nederlandse bevolking. De respondenten beoordeelden de lijsttrekkers op zes persoonlijkheidsdimensies: integriteit, emotionaliteit, extraversie, verdraagzaamheid, consciëntieusheid en openheid voor ervaringen.
Wat zijn de uitkomsten?
- Wilders scoort nagenoeg laag op alle zes dimensies.
- Rutte wordt als het meest extravert gezien.
- Buma ziet men als het meest verdraagzaam en consciëntieus.
- Pechtold en Klaver scoren hoog op ‘open voor ervaringen’.
- Asscher is het meest aanpassingsbereid.
- Roemer heeft het imago het meest integer en emotioneel te zijn.
Aanvullende analyses laten zien dat de partijleider van de partij waar iemand op gaat stemmen, als meer integer, consciëntieus en extravert wordt gezien. Bovendien was de door LTP waargenomen Veranderkracht (VQ score) bij de lijsttrekkers aan de gemiddelde tot lage kant. Rutte en Pechtold scoorden het hoogste op Veranderkracht.
Hieronder staat een aantal bevindingen over mogelijke coalities op basis van de publiek waargenomen persoonlijkheid van de politieke leiders.
Best Match: Paars
Op basis van de persoonlijkheidsprofiel-correlaties is de verwachting dat Rutte de ‘best match’ heeft met Pechtold en Asscher. Een derde Paars Kabinet? Dat verwacht niemand, want dat lijkt niet in belang van de PvdA. Wat vertelt de publiek waargenomen persoonlijkheid van Rutte ons nog meer? Hij correleert het minst met Roemer en Wilders. Dit wekt geen verbazing. Echter, ook met Buma en Klaver is de profielcorrelatie licht negatief.
Wat zijn de ‘best matches’ zonder Rutte?
Het CDA zou dan het voortouw moeten nemen. De persoonlijkheidsscores van Buma correleren goed met Asscher en Roemer in een Centrum-Links kabinet.
Hoewel Pechtold vanuit zijn persoonlijkheid de ‘best match’ heeft met Rutte, heeft hij ook een positieve correlatie met Buma en Asscher. Daar liggen dus mogelijkheden. Echter, Roemer en Pechtold gaan niet goed samen en ook Klaver correleert laag met Pechtold.
Klaver correleert alleen positief met Roemer en Asscher. Een Centrum-Linkse combinatie zou op basis van de persoonlijkheden dus kunnen, maar dan zonder Pechtold.
De persoonlijkheid van de politieke leiders kan zeker een rol gaan spelen in de formatie van een nieuw kabinet. Een natuurlijke match werkt immers het beste, zeker onder hoge druk. Het zal zeker helpen om belangentegenstellingen te overbruggen en de Veranderkracht van Nederland in een snel veranderende wereld te vergoten.
